Defnyddiodd y tîm ymchwil, gan gynnwys Dr Reshma Silvester a’r Athro Davey Jones, dechnegau qPCR Trwybwn Uchel i olrhain a meintioli lefelau Ymwrthedd Gwrthficrobaidd mewn dŵr gwastraff ysbytai a chymunedol ledled Cymru.
Mae eu canfyddiadau’n amlygu, er bod gweithfeydd trin dŵr gwastraff yn lleihau presenoldeb genynnau ymwrthedd gwrthficrobaidd a bacteria, mae cyfran sylweddol yn dal i gyrraedd afonydd, llynnoedd, a dyfroedd arfordirol.
Mae’r astudiaeth hefyd yn amlygu’r risgiau amgylcheddol ac iechyd y cyhoedd sy’n gysylltiedig â charthffosiaeth heb ei drin a gorlifiadau carthffosydd cyfun, yn enwedig wrth i newid hinsawdd gynyddu amlder digwyddiadau tywydd eithafol.
Yr astudiaeth hon yw'r gyntaf i gymhwyso Mynegai Genynnau Ymwrthedd Gwrthficrobaidd Resistomap i fesur baich Genynnau Ymwrthedd Gwrthficrobaidd mewn dŵr gwastraff ar gyfer asesiad risg Ymwrthedd Gwrthficrobaidd. Roedd Mynegai Genynnau Ymwrthedd Gwrthficrobaidd gweithfeydd trin dŵr gwastraff yn amrywio o 2.0 i 2.3, sy’n uwch na chymedr Ewrop o 2.0, gan alluogi monitro Ymwrthedd Gwrthficrobaidd safonol ar draws rhanbarthau a systemau trin.
Ymhlith y canfyddiadau allweddol:
- Mae Genynnau Ymwrthedd Gwrthficrobaidd yn cronni mewn gwaddodion ar lefelau uwch nag mewn dŵr, gan weithredu fel cronfeydd dŵr hirdymor.
- Nid yw gweithfeydd trin dŵr gwastraff yn gwbl effeithiol. Er bod gweithfeydd trin yn lleihau Genynnau Ymwrthedd Gwrthficrobaidd, elfennau genetig symudol a bacteria, mae swm sylweddol yn dal i gyrraedd afonydd, llynnoedd a dyfroedd arfordirol.
- Mae halogiad dŵr gwastraff yn cynyddu lefelau Ymwrthedd Gwrthficrobaidd mewn pysgod cregyn, gan beri risgiau posibl i ddiogelwch bwyd ac iechyd dynol.
- Yn ystod digwyddiadau megis stormydd neu darfu ar ddŵr, gall gwaddodion gael eu hail-ddal, a all ryddhau Genynnau Ymwrthedd Gwrthficrobaidd yn ôl i’r dŵr, gan gynyddu’r risg y bydd ymwrthedd gwrthficrobaidd yn lledaenu i ddefnyddwyr dŵr.
- Mae angen terfynau amgylcheddol clir a monitro Ymwrthedd Gwrthficrobaidd yn rheolaidd i atal eu lledaeniad.
Dywedodd Reshma Silvester, Ymchwilydd Ôl-ddoethurol ym Mhrifysgol Bangor: “Mae ein hastudiaeth yn amlygu rôl gudd dŵr gwastraff yn lledaeniad Ymwrthedd Gwrthficrobaidd. Er bod gweithfeydd trin dŵr gwastraff yn lleihau rhai genynnau ymwrthedd, mae symiau sylweddol yn dal i gyrraedd yr amgylchedd, gan gronni mewn gwaddodion, ac maent hyd yn oed yn cyrraedd y gadwyn fwyd. Bydd angen inni ganolbwyntio ar gryfhau polisïau trin dŵr gwastraff a buddsoddi mewn technolegau uwch er mwyn diogelu iechyd y cyhoedd yn effeithiol ac atal ymwrthedd gwrthficrobaidd rhag dod yn her fyd-eang fwy fyth.”
Darllenwch y papur llawn yma:
